Dit stuk verscheen in het VBK Magazine van augustus 2014.

Nerveus sjokt de schipper op leeftijd over het dek. Het dek van een vrachtschip dat zijn beste tijd gehad heeft. Met een laadvermogen van amper 550 ton lijkt het stilaan meer op folklore dan op broodwinning.
Molenwiekend met de armen, luidkeels commando’s schreeuwend naar zijn vrouw. De schipper weet amper van ophouden. Zij, getooid in een weinig   erotiserende blauwe keukenschort, ondergaat alles stilzwijgend.
Zonder morren volgt ze zijn bevelen op. “verlengkabel”, snauwt hij. “vasthouden hé, miljaarde”, klinkt er boven het helse geluid van zijn haakse slijper uit. Kennelijk moet er een metalen steunprofiel aangepast worden. Vlotten doet het allerminst. Na dik ‘n half uur zwoegen en vloeken is het pro.el naar wens. De klus kon evengoed in minder dan vijf minuten geklaard worden…

De kracht van het overleggen

Wanneer ik dit dwingende tafereel vanaf de overkant van het kanaal aanschouw, slaan mijn hersenen aan het denken. Waarom moet zo’n kleine aanpassing toch zo lang duren? Waarom kan dit dan niet gewoon vlot gaan? Moet er dan echt zo’n vijandige sfeer ontstaan? Er wachten immers andere taken op het dek, en het is al bijna etenstijd ook…
Het antwoord is voor de hand liggend.Onmiskenbaar een gebrek aan overleg. De gevolgen hiervan warenmerkbaar enschrijnend. Hoegenaamd geen efficiëntie, geen werkvreugde, geen waardering voor elkaar, amper voldoening van de samen geklaarde klus. Dat kon beter, schipper.

Gemiste kansen

Intussen fantaseer ik over spiegelkarperprojecten met perfecte monitoring. Maximaal rendement, evenwichtige in- en output, bloeiend overleg. Wanneer er – in een ideale wereld overleg zou zijn tussen de verschillende projecten in Vlaanderen, dan zou de vergaarde kennis nog indrukwekkender zijn.
Factoren als overlevingspercentage, groei en migratie zouden een stuk helderder kunnen uitgediept worden. De kennis die we van mekaar kunnen opsteken is stukken groter dan we denken. Helaas schuilt er een dikke adder onder dit frisgroene gras. Slechts drie woorden. Geven en nemen. Het uitwisselen van kennis valt of staat bij dit principe. Al te vaak treedt er een onevenwicht op. En dan stokt de motor, valt het overleg stil. Niet alleen in onze hobby, trouwens.
Ook bij spiegelkarperprojecten is die jammerlijke trend aan de gang. Wanneer een project amper of geen output (lees: de conclusies die we filteren uit terugmeldingen) naar de buitenwereld brengt, dan zakt de input (lees: meldingen van gevangen spiegelkarpers) meteen ook als een pudding ineen. Niemand ziet er verder brood in, en het monitoringsverhaal van een spiegelkarperproject dooft uit.
Eerlijk? Mijn grootste frustratie binnen het hele SKP-gebeuren. Sommige spiegelkarperprojecten zijn die naam inmiddels niet meer waardig. Denk maar aan het kleinschalige project van de Dender. Of de Gavers te Harelbeke. En zo zijn er nog wel een paar. Zonde eigenlijk. Een minimale vorm van monitoring lijkt me nodig om nog verder van een spiegelkarperproject te mogen spreken.

Voorbeeldige projecten

Gelukkig zijn er projecten die het dan weer bovengemiddeld goed doen. Onze jonge telg ‘de Leie’ bijvoorbeeld. Dit jaar al goedvoor meer dan twintig meldingen van herkende projectspiegels. Het kanaal Gent-Oostende neemt in augustus ongetwijfeld de kaap van 30 gematchte projectspiegels.
Opnieuw leven trouwens in het SKP-kanaal Roeselare – Leie. Acht meldingen al dit jaar.
Ook vanop de Watersportbaan sijpelt nu en dan een melding binnen. Een hoopgevende tendens.
Een project waar ik zelf bijzonder positief tegenover sta, is dat van de Schelde. Afgelopen winter werd daar een eerste compensatiebepoting (n.a.v. sterfte) gerealiseerd. Het bescheiden aantal spiegels zorgt er echter voor dat het momenteel spelden in een veel te grote hooiberg zijn.
Toch kijk ik bijzonder hoopvol uit naar verdere ontwikkelingen van dit project. Een bak bier (zelf komen halen, jongens) voor wie als eerste een projectspiegel van de Schelde kan vangen én melden.

Uitzettingen in de vorige eeuw (vanaf 1920): een blik op het verleden

Vanaf volgend jaar ga ik me bewust wat meer op de achtergrond houden. Artikels of rubriekjes van mijn hand zal je niet meer terugvinden in dit knappe verenigingsmagazine. Al mijn vrije tijd wil ik in het screenen van terugmeldingen stoppen. Onze spiegelkarpers zijn dermate straffe migranten, dat het opzoeken van een spiegelkarper meer en meer tijd in beslag neemt. Een melding vanop KGO is niet langer per de.nitie een spiegelkarper die op KGO is uitgezet. De vis in kwestie kan zomaar vanop de Leie of Ijzer komen. Mijn digitaal album met louter plankfoto’s gaat inmiddels over de 5000 jpg-bestandjes heen. Of met andere woorden; niet iedere melding is binnen de 5 minuten uitgeklaard. Tegenwoordig zijn er vissen die meer dan een uur tijd vergen. En soms is dan nog de conclusie; ‘helaas, nergens gevonden’. Maar als je dan eens zo’n stra.e migrant vindt… dan zijn het meteen ook unieke verhalen. Die paar krenten in een immens grote portie pap. Daar doe je ‘t voor. Nog één keertje kruip ik stevig in de pen. Sinds vorige winter ben ik aan het spitten in historische uitzettingen. Waar komen onze ‘verwilderde’ karpers eigenlijk vandaan? Zijn ze wel zo verwilderd? Is daar toch een mensenhand aanwezig? Ja dus!
Archiefstukken die terugkeren tot de jaren 20. Verrassende materie. Om jullie wat te prikkelen alvast een van de vele leuke anekdotes. Een getypte brief uit 1934 waarin de Houtvester 1ste Klasse (Houtvesterij Brugge) zijn ongenoegen uit tegenover de viskweker. Kennelijk had de kweker zelf beslist om de gevraagde karpers en baarzen gedeeltelijk te vervangen door ‘rotsen’ (voorn). Echter, op aanvraag ‘der visschers’ werd nadrukkelijk karper en baars gevraagd. Er zwommen immers al ‘overvloedige rotsen in den Yser’. Ik maak er iets moois van voor jullie. Geven en nemen. Weet je nog?

Internationaal terugmeldweekend

Tijdens het weekend van 26, 27 en 28 september gaat er een tweede internationaal terugmeldweekend door.
De Belangenvereniging Verantwoord Karperbeheer (Kort: BVK) wil hiermee mensen warm maken om gevangen spiegelkarpers terug te melden, om projecten te laten samenwerken (het belang van overleg, weet je nog?). In 2010 was er al een eerste editie. Ook dit keer willen we de Nederlanders het vuur aan de schenen leggen! Wat is nu precies zo’n terugmeldweekend? In wezen is het simpel. Vang een projectspiegel, mail je vangstfoto’s naar de verantwoordelijke, en verdien op die manier één punt. De hengelaar met de meeste punten wint! Je merkt het meteen, er wordt een prijzentafel voorzien! De prijzen worden uitgereikt op een speciaal daarvoor opgezette avond, enkele weken na het terugmeldweekend. Strikte regels zijn er niet. Je zit waar je wilt (KGO, IJzer, Dender, Leie, WSB, …) en vist wanneer je wilt. Enkel op zaterdag? Geen probleem! Wil je vooraf voeren? Doe gerust! Meer info en concrete afspraken vind je op www.karperbeheer.nl of via matthys.filip@telenet.be Het terugmeldweekend is gewoon gratis (zorg wel dat je over juiste vergunning beschikt), wel graag vooraf je deelname bevestigen via mail. Achteraf ontvangen we graag je HVR, ook al was het een blank. Benieuwd wie dit jaar Bert Van Ryckegem (de winnaar van 2010) opvolgt en een leuke prijs in de wacht sleept!

Wat brengt de toekomst?

Halfweg augustus is er een overleg tussen Alain Dillen (visserijbioloog van Oost-Vlaanderen, verbonden aan het ANB) en enkele vertegenwoordigers van de hengelsport (vermoedelijk Patrick Bauwens en mezelf) omtrent een onderhoudsuitzetting op het kanaal Gent-Oostende. Tussen 2008 en 2011 werd al spiegelkarper uitgezet op het Oost-Vlaamse gedeelte van KGO, maar visstandbeheer is meer dan dergelijke momentopnames alleen. Termen als lange termijn en continuïteit zijn niet vreemd aan het beheer van visbestanden. In dit kader lijkt het niet verkeerd om in 2015 beperkt (100 kg ofzo) jonge spiegelkarper uit te zetten. Dit in navolging van West-Vlaanderen trouwens, waar aankomende winter al zo’n onderhoudsuitzetting van 135 kg doorgaat.

Deze editie van projectontwikkelingen wil ik afsluiten met een hersenspinsel van mezelf. Onlangs zat ik te grasduinen in een rapport uit 2013. ‘Onderzoek naar het visbestand in enkele grote prioritaire viswateren in het Vlaams Gewest’. Daarin een vijftiental bladzijden over het Schipdonkkanaal. Op zeven verschillende locaties werd er afgevist. Niet één karper werd er aangetroffen. Meteen meegeven dat het Schipdonkkanaal ook in 1999, 2005 en 2011 werd ‘bemonsterd’. In het rapport
lees ik letterlijk; “Het ontbreken van winde en karper is mogelijk het gevolg van een negatieve trend. Sinds 1999 worden de soorten in afnemende mate aangetroffen.
Tijdens de voorlaatste bemonstering in 2011 werden van beide soorten slechts één exemplaar aangetroffen”. Liggen hier kansen voor ons? Is hier ruimte
voor een uitzetting? Is die negatieve trend mogelijk het gevolg van een veranderende habitat waarin karper niet of amper gedijt? Zo ja, is het dan wel verstandig daar (spiegel)karper uit te zetten? Wat zeker is, is dat het Schipdonkkanaal meer dan waarschijnlijk niemand zijn of haar thuiswater is. Weinig kans dat er stante pede mensen opveren, en vrezen dat hun water teveel in de kijker zal komen. Een tikkeltje egoïstisch, maar in het verleden wel realiteit gebleken.

Afronden met een oproep. Heeft er iemand ervaring(en) op dit kanaal? Zijn er mensen bereid hierover eens te brainstormen? Wie weet wat de toekomst brengt. Niet geschoten is immers altijd mis! Verras me via matthys.filip@telenet.be

Filip Matthys